آبکاری شیرآلات یکی از عناصری است که تا چندی پیش در دکوراسیون داخلی چندان مورد توجه قرار نمی گرفت و عملکرد شیرآلات مهمترین عامل تعیین کننده در زمان خرید بود. اما امروزه، توجه به ترکیب رنگی و ظاهر آشپزخانه و حمام، انواع آبکاری شیرآلات را به یکی از مهمترین جنبه های دکوراسیون تبدیل کرده است. روش آبکاری شیرآلات (رنگ کردن شیرآلات)، بسته به رنگ مخصوص شیرآلات مورد نظر و تکنولوژی آبکاری متفاوت است. در این مقاله به بررسی نحوه آبکاری شیرآلات، تفاوت رنک گروم و استیل و مقاوم ترین و بهترین رنگ شیرآلات پرداخته شده است. علاوه بر این، با برخی از انواع آبکاری ها از جمله آبکاری نیکل، آبکاری نیکل/کروم، آبکاری PVD، آبکاری پودری-کوره ای و الکترولاک (الکتروفورتیک) آشنا خواهید شد. خواهید دانست رنگ کروم چه رنگی است و شیرآلات رنگی کاویان با استفاده از کدام روش آبکاری شده اند.
آنچه درباره آبکاری شیرآلات می خوانید:
آبکاری شیرآلات به روش های گوناگون آبکاری نیکل-کروم، PVD، الکترواستاتیک (پودری-کوره ای)، الکترولاک (الکتروفورتیک) انجام می شود. جنس پوشش شیرآلات برحسب روش آبکاری می تواند کروم، تیتانیوم، اپوکسی، رنگ کوره ای و ... باشد. انواع رنگ های کروم، استیل، طلایی (مات و براق)، سفید، مشکی، زیتونی، زرگلد و ... نیز با روش های متنوع آبکاری قابل تولید هستند. با اینکه اختلاف مقاومت انواع آبکاری چندان زیاد نیست، امّا آبکاری پی وی دی بالاترین مقاومت را در برابر خط و خش و خوردگی دارد.
انواع آبکاری شیرآلات
آبکاری شیرآلات (faucet plating) یکی از مهمترین مراحل تولید شیرآلات است. بسیاری از افراد به این مرحله با نام رنگ کردن شیرآلات و یا رنگ آمیزی شیرآلات اشاره می کنند که چنداق دقیق نیست! روکش یا همان آبکاری شیرآلات بسته به تکنولوژی مورد استفاده می تواند جنس متفاوتی از کروم، تیتانیوم تا رنگ کوره ای پودری داشته باشد. علاوه بر این بسته به روش آبکاری شیرآلات، ممکن است شیرآلاتِ براق، مات و یا خش دار تولید شوند. تکنولوژی مورد استفاده هر چه که باشد، هدف از مرحله آبکاری شیرآلات ایجاد پوششی زیبا بر روی شیرآلات است. به دلیل تجهیزات و مواد مخصوصی که بسته به تکنولوژی مورد استفاده در آبکاری شیرآلات مورد نیاز است؛ آبکاری شیرآلات در منزل فکر خوبی نیست. مخصوصاً اگر هدف انجام آبکاری شیرآلات کهنه و دست دومی باشد که از قبل دارای لایه آبکاری هستند. ترمیم آبکاری شیرآلات در منزل فقط در شرایط خاصی امکان پذیر است امّا در نهایت کیفیت و دوام آبکاری صنعتی در مقایسه با آن بسیار بالاتر است.
رنگ کروم چه رنگی است؟
کروم (chromium) از رایج ترین انواع آبکاری است. در پاسخ به سوال رنگ کروم چه رنگی است باید گفت کروم به رنگ خاکستری-نقره ای براق است. در تولید فولاد ضد زنگ از کروم به عنوان افزودنی اصلی جهت ایجاد خاصیت ضد خوردگی استفاده می شود. این فلز دارای خاصیت جلاپذیری بالایی است و مقاومت بسیار زیادی نیز در مقابل کدر شدن دارد. در تولید شیرآلات بهداشتی با آبکاری کروم، لایه بسیار نازکی از کروم (به ضخامت 1 میکرون) بر روی لایه آبکاری نیکل نشانده می شود تا مقاومت آن در مقابل خوردگی افزایش یابد و برق و جلای مورد نظر نیز حاصل شود.
تفاوت رنگ کروم و استیل
تفاوت رنگ کروم و استیل در برق و جلای آنهاست. رنگ کروم و استیل در واقع بسیار به یکدیگر شبیه هستند با این تفاوت که کروم براق است و استیل مات. بسیاری به دنبال مقایسه این دو نوع آبکاری و یافتن پاسخ برای سوال کروم بهتر است یا استیل هستند؛ امّا این مورد کاملاً سلیقه ای و متناسب با دکوراسیون مورد نظر شماست. رنگ های کروم و استیل هر دو خنثی هستند و با انواع دکوراسیون هماهنگی دارند.
آبکاری کروم معمولاً به روش نیکل-کروم و آبکاری استیل به روش PVD انجام می شود. در نظر داشته باشید آبکاری به رنگ کروم نیز ممکن است به روش PVD انجام شود. با اینکه آبکاری PVD مقاوم ترین نوع آبکاری است امّا تفاوت چندانی میان مقاومت انواع آبکاری وجود ندارد. علاوه بر این در ادامه انواع آبکاری شیرآلات را بررسی و مقاومت آنها را مقایسه کرده ایم.
آبکاری شیرآلات
نیکل جز اولین موادی است که برای آبکاری از آن استفاده شده است و قدمت آن به بیش از صد سال گذشته باز می گردد. اما نیکل به عنوان فلزی تقریباً نرم پس از مدتی استفاده از روی شیرآلات پاک و لایه برنجی زیرین به راحتی تیره می شد. در نتیجه آبکاری نیکِل محبوبیت خود را در نیمه اول قرن بیستم از دست داد و جای خود را به فلز مقاوم تری به نام کروم داد.
از دهه1930، برنج آبکاری شده با کُروم که در برابر لکه و تیرگی مقاومت بیشتری دارد، جایگزین برنج نیکل اندود شد و به عنوان آبکاری استاندارد و رایج شیرآلات شناخته شد. آبکاری کروم تا به امروز محبوب ترین نوع آبکاری باقی مانده است.
با گذشت زمان، پیشرفت های تکنولوژیکی به پیدایش انواع آبکاری های بسیار مقاوم انجامید. بطور مثال آبکاری PVD امروزه برای آبکاری هایی که حتی از کروم نیز دربرابر ساییدگی و خراش مقاومت بیشتری دارند استفاده می گردد.
آبکاری نیکل چیست؟
نیکل با رنگی سفید و شبیه به نقره اما کمی متمایل به زرد، یکی از اولین و مهمترین فلزاتی بوده که در آبکاری مورد استفاده قرار گرفته است. این فلز مغناطیسیِ صیقل پذیر و جوش پذیر دارای خاصیت انبساط و انقباض نیز می باشد. آبکاری نیکل به سال 1843، زمانی که R.Rotlger برای اولین بار رسوبات نیکل را از حمامی شامل سولفات نیکل و آمونیوم بدست آورد، بر می گردد. البته شخص دیگری به نام Adams آبکاری نیکل را تجاری و مصرف آن را گسترده ساخت.
مقاومت فلز نیکل نسبتاً پایین است و زمانی که از آبکاری نیکل بر روی قطعات فولادی، آلیاژ های روی و یا مس استفاده می گردد، پس از مدتی از بین می رود. در نتیجه در بخش هایی ازکه پوشش نیکل خورده شده است، فلز پایه ممکن است پوسته پوسته شود و خوردگی موضعی رخ دهد. برای جلوگیری از این خوردگی و جهت فراهم آوردن جلای مورد نظر معمولاً از پوششی از جنس کروم بر روی نیکل استفاده می کنند. در صنعت شیرآلات نیز زمانی که از آبکاری نیکل به ضخامت حداقل 10میکرون بر روی آلیاژ مس و روی (ماده اولیه شیرآلات) استفاده می گردد، حتما لایه کرومی با ضخامت کمتر از 1 میکرون نیز بر روی آن نشانده می شود.
آبکاری کروم چیست؟
کروم که در سال 1798 میلادی کشف شد، فلزی است سخت، شکننده و به رنگ خاکستری-نقره ای است که در مقابل گازها، مواد قلیایی و نمک ها مقاومت خوبی دارد؛ اما اسید سولفوریک، اسید کلریدریک و سایر اسید های هالوژن دار بر روی آن تاثیر می گذارد. جهت براق و مقاوم شدن برخی از فلزات در مقابل خورده شدن و زنگ زدن، سطح آن ها را با لایه نازکی از کروم می پوشانند. قدرت انعکاس سطح کروم کاری شده حدود 56 درصد می باشد و آبکاری کروم کروم تا 65 درجه سانتیگراد مقاوم بوده و کدر نمی شوند.
آبکاری PVD چیست؟
مقاوم ترین نوع آبکاری، آبکاری(Physical Vapor Deposition) PVD یا رسوب گذاری فیزیکی از بخار فلز است. در این نوع آبکاری، لایه هایی بسیار خالص پس از تصعید یا تبخیر تیتانیوم در شرایط خلأ بر روی سطح مورد نظر تشکیل می گردد. اصول این نوع آبکاری که روش های مختلفی دارد، عموماً بر پایه اثرات فیزیکی ست. البته واکنش های شیمیایی که ممکن است در شرایط خاص پیش بیاید نیز در فناوری انباشت لایه های خاص رنگ مورد استفاده قرار می گیرند.
به زبان ساده، طی آبکاری PVD در محیط خلا، یون های فلز تیتانیوم بر روی سطح شیرآلات قرار می گیرند و لایه نازک اما بسیار سخت و مقاومی را پدید می آورند. در واقع در حین این فرایند، تیتانیوم از حالت جامد یا مایع به بخار تبدیل می شود. سپس این بخار به سرعت با بار مثبت یونیزه می شود و بر روی سطح شیرآلات که دارای بار منفی است، رسوب می کند. سختی تیتانیوم تقریباً 3 برابر فولاد است و همین باعث مقاومت بالای آبکاری PVD می شود.
آبکاری الکترولاک (الکتروفورتیک) چیست؟
رسوب دهی الکتروفورتیک توسط یک محقق روسی به نام Ruess پس از مشاهده اثر میدان الکترونیکی موجود در آب بر روی ذرات خاک رس، در سال 1808 شناخته شد. اما نقطه آغازین استفاده عملی از این روش در سال 1933 می باشد. EPD سرامیک ها نیز اولین بار توسط Hamakar مورد توجه و در دهه ی 1980 برای سرامیک های پیشرفته مورد استفاده قرار گرفت.
Electrophoretic deposition) EPD) یا الکترولاک فرآیندی دو مرحله ای، سریع و با قیمت نسبتاً مناسب است. در مرحله اول این فرآیند، ذرات پودری باردار معلق در محیط مایع (سوسپانسیون) در اثر برقراری میدان الکتریکی از سمت یک الکترود به سمت الکترود دیگر (بطور مثال شیرآلات) با بار مخالف هدایت می شوند. در مرحله دوم این ذراتِ جمع شده، پوششی منسجم بر روی آن تشکیل می دهند. این پوشش شکل جسمی که بر روی آن نشسته است را می گیرد. به همین دلیل می توان با تغییر اندک جای الکترودها و طراحی آنها از این فرآیند بر روی سطوح متفاوت صاف، استوانه ای و هر نوع شکل دیگری انجام گیرد.
بهترین آبکاری شیرآلات: کدام آبکاری مقاوم تر است؟
بی شک آبکاری PVD به دلیل نوع ته نشین شده لایه آبکاری بر روی شیرآلات، مقاوم ترین و بهترین آبکاری شیرآلات است. شاهد مثال این ادعا نیز مقاومت 700 ساعته قطعه آبکاری شده با این روش در تست سالت اسپری است بدون اینکه مشکل خاصی بروز نماید.
در رده دوم مقاومت، آبکاری نیکل-کروم قرار دارد. این نوع آبکاری برای شیرآلات قدیمی ترین و رایج ترین نوع بوده است و مقاومت و کیفیت بالایی نیز دارد.
پس از آن، روش آبکاری الکترواستاتیک سومین رتبه را از نظر مقاومت به خود اختصاص می دهد. در آبکاری الکترواستاتیک رنگ به دلیل پخته شدن در کوره دوام خوبی در تست های آبکاری نشان می دهد.
تکنیک رسوب دهی الکتروفورتیک (EPD) در مرتبه چهارم مقاومت قرار داشته و برای آبکاری شیرآلات نسبت به روش های یاد شده در اولویت نیست. علت آن هم خش پذیری و احتمال آسیب به لایه زیرین از ناحیه همین خش ها است.
چند نکته برای انتخاب بهترین رنگ شیرآلات
علاوه بر مدل شیرآلات، رنگ آبکاری آنها نیز از عناصر مورد توجه در انتخاب بهترین شیرآلات است. رنگ های متنوعی اعم از نیکل، کروم، مسی، برنز هر کدام در درجات مختلف تیرگی و روشنی و بصورت براق یا مات در هنگام خرید شیرآلات در بازار موجود است.
علاوه بر نکات راهنمای خرید شیرآلات، برای انتخاب مناسب ترین رنگ آبکاری نکات زیر را در خاطر داشته باشید:
1. همانطور که لُرد، مدیر طراحی صنعتی شیرآلات دِلتا، می گوید "رویکردِ به روز، استفاده از رنگ های قدیمی بر روی شیرآلاتی با طراحی مدرن است." به عبارت دیگر استفاده از رنگی مدرن برای شیرآلات سنتیِ حمام، بجای مدرن سازی فضا، چهره قدیمی تری به فضا می بخشد.
2. میتوان در یک حمام از چند رنگ آبکاری استفاده کرد زیرا که چنین ترکیبی به حمام بُعد می بخشد. فقط باید در نظر داشت که هارمونی، کلید ایجاد فضایی یکدست است. می توان تمام شیرآلات را از نوع براق یا مات انتخاب کرد مثلأ نیکل مات به همراه برنز مات با یکدیگر هماهنگی دارند. همچنین می توان رنگ تمام شیرآلات را از یک خانواده فلزی انتخاب کرد ، برای مثال اگر لوازمی به رنگ برنز مات با برقی از کروم دارید میتوانید شیرآلاتی به رنگ برنز تیره انتخاب کنید.
3. آبکاری های خنثی همچون کروم، نیکل و استیل به هر زمینه ای می آیند که می توان آنها را با لوازم دیگر حمام مثل آویز حوله و دستگیره های در هماهنگ نمود. کروم براق محبوب ترین آبکاری و همچنین مقرون به صرفه ترین است. نیکل، رنگی گرم تر و خاص تر است. آبکاری استیل نیز که رایج ترین رنگ آبکاری شیرآلات در آشپزخانه است، مناسب حمام و دستشویی هم می باشد.
4. کسانی که به تمیزی حساسیت بیش از اندازه دارند بهتر است شیرآلات مات انتخاب کنند زیرا اثر انگشت و قطرات آب روی آن نمی ماند. اما شیرآلات براق جزئیات و ظرافت شیرآلات را بهتر به نمایش می گذارند.
5. آبکاری های برنجی جدید دیگر شبیه به اشیاء برنجی و براق قدیمی نیستند بلکه بجای ته رنگ سبز کلاسیک، بیشتر زمینه طلایی دارند. آبکاری طلایی، رنگی شیک برای شیرآلات و لوازم جانبی در حمام های سرتاسر سفید است.
معایب و مزایای انواع آبکاری شیرآلات
همانطور که بررسی شد روش انجام آبکاری شیرآلات با توجه به رنگ مورد نظر انتخاب می شود. هر یک از انواع رنگ شیرآلات معایب و مزایای مخصوص به خود را دارند که با توجه به سلیقه، مکان مورد نظر کاربران برای نصب و عادت های آن ها متفاوت است. برای مثال نصب شیرآلات مشکی در مناطقی که آب مصرفی در آنجا رسوبات و املاح زیادی دارد توصیه نمی شود. و یا کسانی که عادت به تمیز کردن و برق انداختن هر روزه شیرآلات ندارند؛ بهتر است شیرآلات به رنگ سفید و یا مات تهیه کنند که اثر انگشت و لکه های آب را کمتر نشان می دهد. در مقالات معایب شیرآلات سفید رنگ و معایب شیرآلات طلایی نکات مربوط به مزایا و معایب هر رنگ آبکاری به صورت کامل و کاربردی بررسی شده است.
آبکاری شیرآلات تکنولوژی های گوناگونی دارد. شیرآلات با یکی از روش های آبکاری نیکل-کروم، آبکاری PVD، کوره ای پودری (الکترواستاتیک) و الکترولاک (الکتروفورتیک) آبکاری می شوند. مقاومت هر یک از انواع آبکاری شیرآلات متفاوت است. همانطور که در بالا گفته شد آبکاری پی وی دی مقاوم ترین و بهترین رنگ شیرآلات است و معمولاً قیمت شیرآلاتی که به این روش آبکاری شده اند بالاتر است. آبکاری کروم نیز به عنوان رایج ترین آبکاری شیرآلات شناخته می شود که قیمت مناسب و دوام بالایی دارد. آبکاری های کوره ای و الکترولاک نیز به ترتیب در رده های بعدی مقاومت قرار دارند. علاوه بر این، با دانستن نوع آبکاری شیرآلات در هنگام خرید شیرآلات، می توانید تمیز کردن شیرآلات را با صحیح ترین روش ممکن انجام دهید.
استفاده از این مقاله صرفا با لینک فعال مجاز است.
دسته بندی: دانستنی های شیرآلات بلاگ